Từ đầu năm 2025 đến nay, chỉ số sức mạnh đồng đô la (DXY) đã sụt giảm tới 11%, xuống mức thấp nhất kể từ tháng 4 năm 2022. Tuy nhiên, sự kiện này không còn tạo ra nhiều chấn động trên thị trường như trước kia. Thay vì phản ứng mạnh, các nhà đầu tư dường như đang chấp nhận một thực tế mới: đồng đô la đang rút lui dần khỏi vị thế trung tâm trong trật tự tiền tệ toàn cầu – một bước chuyển có thể là tất yếu trong bối cảnh tái cơ cấu kinh tế sâu rộng.
Đồng đô la suy yếu – tất yếu hay chiến lược?
Nhà phân tích độc lập Lyn Alden gần đây đã đưa ra một quan điểm đáng chú ý rằng sự giảm giá của đồng đô la không chỉ là hệ quả mà còn có thể là một công cụ cần thiết để giải quyết những điểm yếu nội tại trong hệ thống tài chính toàn cầu hiện tại. Theo bà, việc Mỹ từng bước rút lui khỏi vai trò bá chủ tiền tệ có thể là giải pháp duy nhất để tránh một cuộc khủng hoảng thanh khoản quy mô lớn.
Alden ví von hệ thống hiện tại giống như một trò chơi ghế âm nhạc với quá nhiều người chơi và quá ít ghế – một sự mất cân đối nguy hiểm. Đồng đô la, với vai trò là đơn vị thanh toán và dự trữ chính toàn cầu, đang phải gánh vác một hệ thống nợ chồng chất: khoảng 102 nghìn tỷ USD nợ trong nước và 18 nghìn tỷ USD nợ bên ngoài nước Mỹ, trong khi tổng lượng tiền cơ sở chỉ vào khoảng 5,8 nghìn tỷ USD.
Trong hệ thống ngân hàng dự trữ một phần, tiền được “sinh ra” từ tín dụng, nhưng nợ thì luôn đi trước khả năng thanh toán. Khi niềm tin lung lay, sự khan hiếm thanh khoản có thể đẩy toàn bộ hệ thống đến bờ vực đổ vỡ, như từng xảy ra vào tháng 3/2020. Khi đó, Cục Dự trữ Liên bang buộc phải bơm hàng nghìn tỷ USD vào hệ thống để tránh sụp đổ – nhưng cái giá phải trả là lạm phát lan rộng và bất ổn xã hội.
Vị thế đặc biệt – và cái giá phải trả của Mỹ
Mỹ từ lâu đã vận hành với một cấu trúc độc đáo: nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu, trong khi phần lớn thặng dư thương mại toàn cầu lại được tái đầu tư trở lại vào các tài sản tài chính Mỹ. Hệ quả là hàng chục nghìn tỷ USD tài sản bằng đô la đang nằm ngoài biên giới Mỹ, khiến quốc gia này phải cung cấp liên tục thanh khoản bằng đô la để duy trì hệ thống. Điều này đồng nghĩa với việc Mỹ buộc phải duy trì thâm hụt thương mại như một điều kiện tồn tại của đồng đô la trong vai trò toàn cầu.
Tuy nhiên, nếu thanh khoản thắt chặt – khi “âm nhạc dừng lại” – các nhà đầu tư quốc tế buộc phải rút vốn khỏi Mỹ để trả nợ, tạo ra hiệu ứng domino có thể đẩy các thị trường Mỹ vào khủng hoảng.
Alden cho rằng, để phá vỡ vòng luẩn quẩn này, cách khả dĩ nhất là cho phép đồng đô la yếu đi trong dài hạn – không phải vì yếu thế, mà như một chiến lược tái cân bằng. Theo bà: “Mỹ và toàn bộ hệ thống tài chính toàn cầu đang bước vào một giai đoạn chuyển hóa kéo dài.”
Bitcoin và DXY: Hai cực đối lập
Trong bức tranh đang thay đổi đó, Bitcoin nổi lên như một nhân tố đáng chú ý. Lịch sử cho thấy mối quan hệ nghịch đảo giữa Bitcoin và DXY: khi đồng đô la mạnh, Bitcoin thường giảm giá và ngược lại. Điều này khiến Bitcoin trở thành một tài sản phòng hộ hiệu quả trong môi trường tiền pháp định ngày càng mất giá.
Biểu đồ trong quá khứ đã nhiều lần ghi nhận sự phân kỳ giữa DXY và Bitcoin tại các điểm đảo chiều lớn: tháng 4/2018 và tháng 3/2022 là khởi đầu các chu kỳ suy giảm; trong khi tháng 11/2020 đánh dấu đợt tăng trưởng bùng nổ. Bước sang chu kỳ 2023–2026, dấu hiệu phân kỳ mới đã xuất hiện từ tháng 4/2025 – thời điểm DXY lần đầu tiên giảm dưới mốc 100 kể từ năm 2023 – có thể mở ra một chu kỳ tăng giá mới cho Bitcoin.
Hậu đô la: Đầu tư vào đâu?
Trong bối cảnh “phi đô la hóa” ngày càng trở nên rõ nét, nhà đầu tư dài hạn đang tìm đến những tài sản có tính chất trung lập, khan hiếm và phi chính phủ. Hai lựa chọn nổi bật hiện nay là vàng và Bitcoin.
Một số quốc gia đã bắt đầu tích cực tiếp cận Bitcoin: El Salvador và Bhutan đang mua và khai thác; các quỹ lớn như Mubadala (UAE) hay quỹ hưu trí bang Wisconsin (Mỹ) cũng đầu tư thông qua ETF Bitcoin. Quỹ tài sản quốc gia của Na Uy – lớn nhất thế giới – hiện có tiếp xúc gián tiếp với Bitcoin thông qua các công ty khai thác và dịch vụ tiền điện tử.
Cùng lúc, các loại tiền tệ khác như nhân dân tệ, dirham, và euro đang mở rộng ảnh hưởng trong các thỏa thuận thanh toán quốc tế. Riêng nhân dân tệ đã đạt mức kỷ lục về giao dịch xuyên biên giới vào tháng 3/2025, còn đồng euro tăng 10% so với USD kể từ tháng 2.
Kết luận: Bước vào thời đại phi tập trung?
Nếu đồng đô la thực sự bước vào giai đoạn thoái lui có kiểm soát, thì thế giới tài chính có thể đang bước vào một thời kỳ phi tập trung hóa tiền tệ. Trong giai đoạn đó, những tài sản không bị kiểm soát bởi chính phủ, có tính khan hiếm và dễ chuyển đổi xuyên biên giới – như Bitcoin – sẽ có vai trò ngày càng quan trọng, không chỉ trong đầu tư mà cả trong thương mại và dự trữ quốc gia.
Disclaimer:Bài viết chỉ có mục đích thông tin, không phải lời khuyên đầu tư. Nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ trước khi ra quyết định. Chúng tôi không chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của bạn
